رسمی بندی در تهران

رسمی بندی گنبد به همراه عمق دهی و کاشی کاری و قطار مقرنس مسجد سیدالشهدای تهرانسر در این گنبد از رسمی بندی 12 استفاده شده  است . این پروژه ی رسمی بندی در زیر گنبد تهرانسر شهرک شهید هاشمی نژاد توسط شرکت پایاسازان پارس طراحی و اجرا شده است.  

رسمی بندی در تهران

تاریخچه کاربندی و رسمی بندی

کاربندی و رسمی بندی از فنون برجسته ای است که پس از اسلام رویش کرده است. ریشه واژه رسمی بندی، رسم است و در فرهنگ عمید «رسم به معنای کشیدن شکلی یا خطی برروی کاغذ، صورت چیزی، اثری که روی زمین یا چیزی باقی بماند، قاعده و قانون » معنی شده است. رسمی بندی را می توان تقاطع منظم دورها و قوس ها دانست که در زیر سقف اشکال هندسی خاصی مانند شمسه ، شاپرک ، ترنج ،پابارکی ، سوسنی و فیل گوش ایجاد می نماید.

رسمی بندی

رسمی بندی یکی از روش ها جهت تزئین و پوشش بناها در معماری سنتی به کار می رود . که به وسیله آن سطح سردرب , زیر گنبد , ایوانها و… به اشکالی مانند شمسه , ترنج , پاباریک و هفتی تقسیم شده و در مراحل بعد این اشکال با تزئیناتی مانند کاشی هفت رنگ , معرق و یا آجر و کاشی و … پر می شود . کاربندی رسمی انواعی دارد که با توجه به محل اجرای آن می تواند متفاوت باشد .رسمی بندی را میتوان یکی از پرکاربرد ترین کاربندی ها در بناهای اسلامی نامید که دلیل آن سرعت انجام کار نسبت به سایر کاربندی ها از جمله مقرنس است . کاربرد رسمی بندی، یزدی بندی و مقرنس بیشتر در اماکن تاریخی ، مذهبی و در مساجد برای تزئین محراب، گنبد، رواق کاسه و … است. رسمی بندی شبکه ای است مرکزگرا که از تقاطع منظم قوس های هم اندازه که در مرکز دایره ای دوران می کنند، پدید می آید. این قوس ها بر روی پایه های متقابل قرار می گیرند و به طریقی دهانه سقف را جمع می کنند. بر روی رئوس آن عرقچین ساده ای قرار می گیرد که به خاطر شکل خورشید مانندش شمسه نام دارد. انواع رسمی معمولاً به تعداد رئوس شمسه وسط، که در واقع معلوم کننده تعداد قوس های تشکیل دهنده آن است، شناخته می شوند. رسمی معمولاً غیر باربر و به صورت پوسته ای ثانویه که با سقف اصلی فاصله دارد اجرا می گردد. رسمی، هندسه مقید و منظمی دارد. رسمی انعطاف پذیری ندارد و در هر زمینه ای قابل اجرا نیست .طرح شبکه هندسی رسمی مبتنی بر تقسیم دایره است. رسمی بندی ما در دو نوع سقف سازی است. یکی یزدی بندی و دیگری کاسه سازی . هر دو سقف مذکور از ترکیب واحدهایی پدید می آید که خود جزئی از یک یا چند شبکه رسمی اند.

شیوه های ترسیم و زمینه های رسمی بندی در بیشتر اسناد قدیم و متون جدید، ترسیم نقشه هندسیِ رسمی بندی افقی و دوبعدی بوده که مبنای اجرای کار محسوب می شده است. شیوه کار براساس تقسیمات روی دایره محیطی است که به کمک نحوه اتصال تقسیمات انواع زمینه برای رسمی قابل استخراج است. برای نمونه، مراحل شکل گیری رسمی با توجه به تصویر بدین شرح است:

کاربندی‌ها در بیشتر بناها به شکل مؤثری عمل کرده‌اند. همچنین در بناهایی که استفاده از پنجره و دیوارها ممکن نیست مثل بازارها و سایر بناهای عمومی، معماران در قسمت خورشیدی کاربندی (دایره مرکزی) روزن‌هایی ایجاد کرده‌اند که عبور نور مناسب و تهویه را به بهترین نحو ساخته است و به آن در اصطلاح روشندان گویند.

کاربندی مجموعه باریکه طاق‌های موربی است که هم دیگر را قطع کرده و از تقاطع آنها (‌ضلع‌ها) جهت زدن طاق به منظور ایجاد پوشش استفاده می‌کنند قالب این باریکه طاق‌ها با استفاده از نی و گچ به دست می‌آید (این باریکه‌ها را تویزه می‌گویند و در بعضی نقاط ایران لنگه هم نامیده می‌شود) طرز عمل به این ترتیب است که ابتدا دو یا چهار طاق کامل به عنوان تونیزه اصلی و باربر با مصالح بنائی اجرا کرده و بقیه باریکه طاق ها را به آن متصل می کنند سپس درون آنها طاق می زنند.

انواع کاربندی

کاربندی‌ها به دو بخش عمده تقسیم می‌شوند: 1- کاربندی قالب شاغولی 2- کاربندی قالب سرسفت 1- این کاربندی‌های در فضا نسبت به صفحه‌ زمین به‌طور عمودی واداشته می‌شوند بنابراین اکثرا قابلیت حمل بار را دارند و در حالتی که کاربندی‌ها خود پوشش اصلی باشند مثل چهارسوق‌ها و بازارها حتماً از قالب شاغولی استفاده می‌شود. 2- کاربندی‌هایی هستند که قالبشان در فضا نسبت به صفحه زمین به طور مایل است در کاربندی های قالب شاغولی در هر سطح که بخواهیم کاربندی کنیم بزرگترین دهانه مبنای کار خواهد بود به این ترتیب از نقاط مختلف سطح طاق هادی می‌زنیم که همه به اندازه طاق بزرگترین دهانه باشد به این ترتیب تیزه همه طاق‌ها در یک طراز قرار می‌گیرد. این تیزه‌ها پا کار طاقی خواهد شد که کوتاه تر از سقف اصلی است که همان شمسه می باشد. به باریکه طاق کامل کاربندی زیر هفتی گویند، به پاره ای که بین طاق ها دهانه عرضی سطحی و زیرین کاربندی می‌خورد سینه باز می‌گویند. کاربندی قالب شاغولی بر دو نوع است: 1- کاربندی رسمی 2- کاربندی اختری 2-1. اختری گسیخته 2-2. اختری پیوسته 1- کاربندی رسمی همانطور که از اسمش پیداست نوع کلاسیک و معمول است که خطوط کاربندی به موازات اضلاع رسم می‌شود. در این کاربندی پس از تقسیم‌بندی دایره محیطی مستطیل با در نظر گرفتن اینکه طول مستطیل چند تا از تقسیمات دایره را در بر می‌گیرد، نقاط تقسیم دایره را به همان تعداد به هم وصل می‌کنیم.

طراحی کاربندی

بطور کلی رسمی بندی و کار بندی دارای اصولی کلی هستند، در رسمی بندی فضاها، از استقرار بین کمانهای قوسی که در نتیجه استقرار لنگه قالبها به وجود می آید و سطوح منحنی پیروی می کنند، با حجم هایی به نام های زیر هفتی – سوس – نیم سوس – گوش فیل- ترنجی و شمسه. در کاربندی قطعات کمان قوسهای بزرگ از فضاهای ذکرشده در رسمی بندی، بسته به نوع کاربندی می باشد که به نسبت مشخص خرد شده و فضاهایی که اصطلاحا سینه باز – پا باریک – شاپرک – پرک – سمبوسه – عرقچین – نیم شمسه و سروی خوانده می شوند به وجود می آیند که درواقع تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.

  کلمات کلیدی : رسمی بندی در تهران کاربندی در تهران رسمی بندی گنبد کاربندی گنبد نقاشی گنبد نقاشی سنتی نقاشی اسلیمی